Son Khk’lar İle Güncel İşten Çıkış Kodları, Kıdem Tazminatı Ve Bedelli Askerliğin Hukuki Durumu

Sosyal Güvenlik Kurumu işten çıkış kodları, çalışanın hangi nedenle işinin sonlandığını belirten kodlardır.  Çalışanın işten çıkması veya çıkarılması sonucu sahip olduğu ve olmadığı hakları tayin etmede büyük kolaylık sağlar.  İşveren açısından da hak ve sorumluluklarının sınırını çizer.  İşten çıkış kodları, çalışanın kıdem tazminatının, ihbar tazminatının, işsizlik maaşının mevcudiyetini ve miktarını belirlemede önemli rol oynar.

İşveren, Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesi düzenlerken çıkış kodlarından birini seçmek zorundadır.  Çalışanın hangi sebebe bağlı olarak işten çıkarıldığı yazılı olarak açıklayıcı bir şekilde kendisine ve Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmesi gerekir.

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2 Nisan 2018 tarihinde yayınladığı Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca veya Bu Kurumlarca Kurulan Tüzel Kişiliklerce Sürekli İşçi Kadrosuna Geçirilmeye İlişkin Duyuru ile 39 ve 40 işten çıkma kodları eklenmiş ve işten çıkış kodu olarak ön görülen toplam kırk kod üzerinden işlemler gerçekleşmektedir. 

Tabi ki bu aşamada önem arz eden ve merak konusu olan husus;

Çalışanların, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve işsizlik maaşı gibi haklarını almaya hangi şartlarda hak kazanacaklarıdır. Bu hususa ilişkin aşağıda yer verdiğimiz tablonun incelenmesinin faydalı olacağı düşüncesindeyiz. 

Bedelli Askerlik ve Kıdem Tazminatı hususuna kısaca değinmek gerekirse;

Askerlik Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve KHK’lerde Değişiklik Yapan Kanun Teklifi, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 25 Temmuz 2018 tarihli oturumunda kabul edilerek Cumhurbaşkanı onayıyla yasallaştı.  Bedelli askerlik ile birlikte çeşitli sorular gündeme geldi.

Kanunda “bedelli askerlik hakkından yararlananlar, temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları işyeri, kurum ve kuruluşlar tarafından aylıksız veya ücretsiz izinli olacak” ifadesi yer alıyor.  Buna göre 21 günlük askerlik süresince işçiler ücretsiz izinli; memurlar ise aylıksız izinli olacaklar. 5 yıldan fazla çalışma süresi olanlar askerlik vazifesi süresince yıllık izinlerini kullanabilirler. Bu şekilde hem maaş almış olacaklar hem de sosyal güvenlik primleri ödenmiş olacaktır.  21 gün boyunca ücretsiz/aylıksız izine çıkanlar maaş alamadıkları gibi sosyal güvenlik primleri de yatırılmayacak.  Bu süre emeklilik süresine katılmayacak fakat borçlanarak bu süreyi emekliliğe saydırabilmeleri mümkündür.  İşyerinde 1 yıl ve daha fazla sürede çalışanların iş sözleşmeleri muvazzaf askerlik nedeniyle sonlandırılmışsa işverenden kıdem tazminatı talep edebilirler.  İşveren bu tazminatı ödemekle yükümlüdür.  Kıdem tazminatı kural olarak peşin ve tek seferde ödenir ancak tarafların uzlaştığı hallerde taksitlere bölünebilir.  Askerlik vazifesini ileri sürerek işyerinden ayrılıp kıdem tazminatını alanlar, askerlik vazifesi bittiğinde 2 ay içinde aynı işyerine başvurması halinde işverenin işe alması gerekir.  Eğer işveren işe almazsa 3 aylık ücret miktarını tazminat olarak ödemekle yükümlüdür.  Askerlik dönüşü işsizlik maaşına başvurmak isteyenlerin çalıştığı zaman zarfında son 120 gün kesintisiz işsizlik sigortası primi yatırılmış ve son 3 yıl içinde 600 gün primi ödenmiş olması şartıyla bu imkândan yararlanabilmeleri söz konusu olacak.

Not. 

İşten çıkış kodunun yanlış seçilmesi halinde, sözleşmenin sona erdiği tarihten itibaren 10 gün içinde internet üzerinden değişiklik yapmak mümkündür. Tanınan 10 günlük sürenin aşıldığı hallerde SGK Müdürlüğü’ne talebinizi içeren bir dilekçe ile yazılı olarak başvurmanız gerekecektir.